استاد برجسته حوزه علميه قم در همايش ملي مباني و روش تفسيري علامه طباطبايي، به تبيين معناي روش تفسيري قرآن به قرآن علامه طباطبائي پرداخت

به گزارش پايگاه اطلاع رساني آثار حضرت آيت الله مصباح يزدي ، رئيس موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) در همايش ملي روش تفسيري علامه طباطبائي، اين مفسر ارزنده را شخصيتي استثنائي خواند و با اشاره به سخن شهيد صدوقي گفت: اگر علامه طباطبائي از حوزه علميه قم حذف شود، امتيازي براي حوزه علميه قم باقي نمي ماند.
علامه محمدتقي مصباح يزدي در ادامه با بيان نمونه هايي گفت: بايد مراد علامه را از روش تفسير قرآن به قرآن را فهميد و دانست آيا مراد ايشان اين است که براي تفسير قرآن به هيچ علمي، شاهدي و يا کلام ائمه(ع) نيازي نيست و بدون استفاده از ساير علوم و تنها با خود قرآن مي توان قرآن را تفسير کرد يا مقصود ايشان مطلبي عميق‌تر است.
وي افزود: مسلما علامه ادعا ندارند که وقتي قرآن مسائلي مانند صلاة، ذوالقرنين، يأجوج و مأجوج، اصحاب کهف و... بيان مي کند، احکام و جزئيات همه آنها بدون رجوع به علوم ديگر به وسيله خود قرآن قابل فهم است.
عضو خبرگان رهبري ادامه داد: براي فهم کلام متکلم بايد شواهد و قرائن حافّ بر کلام را شناخت و فهم کلام علامه هم استثنا نيست. علامه طباطبائي زماني تفسير قرآن به قرآن را مطرح کرد که تفسير قرآن به روش توجه به بطون، تفسير از راه علوم اعداد، تفسير قرآن بوسيله تطبيق داده هاي قرآني بر علوم تجربي، و تفسير به معناي اکتفا به روايات ائمه(ع) مطرح بود.
عضو خبرگان رهبري تفسير را به معناي بيان مراد متکلم از ظاهر سخنان وي دانست و اظهار داشت: بديهي است اگر کسي بخواهد سخن متکلمي را بشناسد، بايد ادبيات، لغت، صرف و نحو و قواعد بلاغت آن زبان را بشناسد و لذا احتياج تفسير قرآن به اين موارد امري مفروض بوده و از ضروريات است که علامه طباطبائي هرگز اين احتياج را انکار نمي کند.
وي با اشاره به نمونه‌هايي ادامه داد: هم‌چنين گاهي در هنگام تکلم، قرائني وجود داشته که امروز از آن خبري نيست، لذا بايد براي اين‌گونه موارد با علم تاريخ نيز آشنائي داشت.
اين استاد فلسفه و تفسير با بيان اينکه براي تفسير و فهم مراد متکلم بايد قرائن حافّ بر کلام شناخته شود، اظهار داشت: احتياج به علومي که اين قرائن را به ما نشان دهند در تفسير قرآن ، امري طبيعي و مفروض است.
علامه مصباح يزدي با اشاره به اينکه تفسير تنها اکتفا به کلام معصوم (ع) براي شناخت قرآن نيست، اظهار داشت: قرآن براي همگان نازل شده و گاه مشرکين و اهل کتاب را خطاب قرار داده است ، که اگر چنين باشد مشرکين نيز بايد براي فهم کلام به معصوم رجوع مي‌ کردند که چنين نبوده است، بلکه قرآن به گونه‌اي نازل شده که قابل فهم براي مخاطب باشد.
وي همچنين خاطر نشان کرد: وقتي قرآن مطلبي را بيان مي کند، گرچه براي مخاطب قابل فهم است، اما بدين معنا نيست که همه مصاديق و جزئيات آن را نيز بيان کند. مثلا وقتي قرآن صلاه را بيان مي کند، اصل آن که نيايش است، براي همگان روشن و قابل فهم است، اما قرآن در مقام بيان تبيين احکام و ويژگي هاي صلاة نيست.
رئيس موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) با اشاره به اينکه بطون و تأويل ربطي به تفسير ندارد، خاطر نشان کرد: در همه علوم علاوه بر مسائلي که به طور قطع به اثبات رسيده اند، مسائلي وجود دارد که ظني بوده و گاه اختلافاتي بين صاحب نظران در آن وجود داشته است، مانند علم فقه که گاه دونظر کاملا متفاوت نسبت به يک مسأله ارائه مي شود، لذا هيچ کس توقع ندارد، نظري داده شود و آن نظر آخر بوده و کسي بعد از آن نظر ندهد.
ايشان افزودند: حضرت علامه طباطبائي که روش تفسير قرآن به قرآن را مطرح کردند، چنين ادعايي نداشتند که آنچه با توجه به اين روش توسط ايشان بيان شده، کامل بوده و همه ابهامات آن رفع شده و هيچ خلافي در آن نباشد، بلکه نکته اساسي مورد توجه ايشان اين بوده است که روش تفسير، با روش عرفان، کلام، فلسفه و علوم تجربي يکي نيست، بلکه بهترين روش براي فهم کلام متکلم حکيم، استفاده از کلام خود وي براي فهم کلام اوست، و اين بدين معنا نيست که براي فهم و تفسير قرآن هيچ احتياجي به روايات ائمه(ع) و ادبيات عرب وجود ندارد.
گفتني است همايش ملي مباني و روش تفسيري علامه طباطبائي 14 ارديبهشت ماه سال جاري در تالار همايش‌هاي موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) برگزار شد.