جمعه: 10 فروردين 1403

شما اینجا هستید

گزارش و خلاصه کرسی ترویجی «قرینه گرایی در قرآن»

    به همت گروه کلام و فلسفه دین مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) و همکاری دبیرخانه کرسی ها کرسی ترویجی «قرینه گرایی در قرآن» برگزار شد.

    به گزارش روابط عمومی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، این کرسی ترویجی با سخنرانی آقای دکتر یوسف دانشور و نقد بررسی حجج اسلام آقایان:دکتر رضا برنجکار و دکتر مجتبی مصباح روز سه شنبه 24/11/1396 از ساعت 18:30 در سالن اندیشه مؤسسه امام خمینی(ره) برگزار گردید.

    گفتنی است مدیریت این کرسی ترویجی که با حضور دانش پژوهان، اساتید و پژوهشگران برگزار شد، برعهده حجت الاسلام و المسلمین دکتر صفدر الهی راد بود.

    گزارش مطالب ارائه شده در این کرسی ترویجی به شرح زیر می باشد: 

    چکیده

    1. هیچ آیه ای در قرآن مؤید قرینه گرایی نیست؛ قران هیچ گاه راه ایمان آوردن را منحصر به استدلال منطقی بر دعاوی دینی نکرده است و در هیچ فرازی نفرموده است ایمانی که بدون استدلال منطقی حاصل شود بی اعتبار است.

    2. قرآن همواره کافران را ملزم کرده است که بر مدعیات خود برهان اقامه کنند (انبیاء: 24) و (نمل:64)، ولی هرگز متدینان را به فراهم آوردن یا ارائه دلیل عقلی بر مدعیات دینی خود الزام نکرده است. علی القاعده این به این معنی است که از نظر قرآن ایمان مقتضای جریان عادی طبیعت است و کفر برخلاف این جریان، هم چنان که فرمود:

    أَفَغَيْرَ دِينِ اللَّـهِ يَبْغُونَ وَلَهُ أَسْلَمَ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ طَوْعًا وَكَرْهًا وَإِلَيْهِ يُرْجَعُونَ ﴿آل عمران:٨٣﴾.

    و یا فرمود:

    فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا فِطْرَتَ اللَّـهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا لَا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّـهِ ۚ ذَٰلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَـٰكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ ﴿ روم: 30﴾

    به عبارت دیگر، از نظر قرآن مسئولیت برهان آوری با ملحد است نه مؤمن.

    3. مبنایی که قرآن برای ایمان پیش می نهد فطرتی است که پیامبران آن را به انسان یادآور می شوند (اعراف:172 به ضمیمه نساء:165). به همین جهت است که قرآن خود را ذکر می نامد (قلم:52) و کار پیامبران را تذکار(غاشیه:21).

    4. قرآن هدایتگری خود را بر آمادگی روحی و معنوی مخاطبان متوقف کرده است (بقره: 2-29)، (اسرأ:82) و نه بر استدلال منطقی.

    5. قرآن از زبان مؤمنان فرآیند ایمان آوری آنان را این گونه بیان می کند:

    رَّبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِيًا يُنَادِي لِلْإِيمَانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّكُمْ فَآمَنَّا رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَكَفِّرْ عَنَّا سَيِّئَاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الْأَبْرَارِ ﴿آل عمران:193). طبق این آیه و بسیاری آیات دیگر ایمان آوری در واقع تن دادن به حقیقتی روشن است که از پیش در جان انسان نشسته است و پیامبران صرفاً به همان حقیقت تذکار می دهند و از آن ها زیستن آن حقیقت را طلب می کنند، چنان که امام علی (ع) فرمود:

    بَعَثَ فِيهِمْ رُسُلَهُ وَ وَاتَر فَبَعَثَ إِلَيْهِمْ أَنْبِيَاءَهُ لِيَسْتَأْدُوهُمْ مِيثَاقَ فِطْرَتِهِ وَ يُذَكِّرُوهُمْ مَنْسِيَّ نِعْمَتِهِ وَ يَحْتَجُّوا عَلَيْهِمْ بِالتَّبْلِيغِ وَ يُثِيرُوا لَهُمْ دَفَائِنَ

    6. در عین حال، قرآن هرگز به ایمانی بی توجیه نخوانده است، بلکه تنها نوع حیات فکری و عملی موجه را حیات توحیدی و اسلامی معرفی کرده است. به تعبیری قرآن حجت را بر انسان ها با وجود فطرتی الهی و یادآوری پیامبران تمام می بیند، نه این که انسان ها را بدون توجیه و حجت به اسلام بخواند.  

    7. در عین حال، قرآن در موارد کثیری بر مدعیات مهم دینی استدلال اقامه کرده است، از جمله فرموده است:

     قَالَتْ رُسُلُهُمْ أَفِي اللَّـهِ شَكٌّ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ يَدْعُوكُمْ لِيَغْفِرَ لَكُم مِّن ذُنُوبِكُمْ وَيُؤَخِّرَكُمْ إِلَىٰ أَجَلٍ مُّسَمًّى (ابراهیم:10)

    و نیز فرموده است:

    أَمْ خُلِقُوا مِنْ غَيْرِ شَيْءٍ أَمْ هُمُ الْخَالِقُونَ أَمْ خَلَقُوا السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بَل لَّا يُوقِنُونَ (طور:35-36).

    8. از این گذشته، طبق گزارش قرآن پیامبران در موارد کثیری در طول تاریخ نبوت برای متقاعد کردن امت ها نسبت به صدق ادعای نبوت معجزه آورده اند.  

    9. و ونیز قرآن آفاق و انفس را پر از آیاتی دانسته است که ذهن و ضمیر انسان را به سوی خدا می خواند. البته تأثیر این آیات طبیعی را مثل آیات وحیانی متوقف بر آمادگی ضمیر انسان ها دانسته است (بقره:164) و (آل عمران:190-191).

    10. با این همه تعقل در قرآن از جایگاه بسیار رفیعی برخوردار است و لذا نفی قرینه گرایی به معنای نفی تعقل نیست، چرا که تعقل قرآنی لزوماً تعقل استدلالی نیست.

     

     

    لینک ثابت خبر: qabas.iki.ac.ir/node/5802

    آخرین اخبار

    موسسه امام خمینی

    «این مؤسسه‏ خوب، جامع و کامل می‌‏تواند از لحاظ تلاش پیگیر، خستگی‏‌ناپذیر، خالصانه و عالمانه الگویی برای حوزه باشد.»  مقام معظم رهبری در دیدار رئیس و اعضای هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره... ادامه

    سند چشم انداز

    چشم‌انداز مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) با اميد به فضل الهي و عنايات ويژه حضرت ولي عصر(عج) و در پرتو کوشش عالمانه و تلاش متعهدانه همه ارکان و اعضا و پارسايي و پاکي مديران، استادان، محققان، دانش‌پژوهان و... ادامه